farshid - bakhtiyari20

bakhtiyari20

با ستیزه گریِ بسیار، دوستی در کار نیست . [امام علی علیه السلام]

صفحه نخست

پیام رسان

پست الکترونیک

اوقات شرعی

لوگوی وبلاگ

دسته بندی موضوعی یادداشتها

تاریخ سازان ایل بختیاری ، تاریخ بختیاری ، افراد مشهور بختیاری ، ایل بختیاری ، ایل بختیاری ؛ ایل آریایی اصیل ، تاریخچه بختیاری ، چهره‌های تاریخی بختیاری ، چهره‌های مشهور سیاسی ، چهره‌های مشهور علمی بختیاری ، چهره‌های مشهور ورزشی ، چهره‌های هنری ، فعالان حقوق بشر ، قدرت در ایل بختیاری ، قلمرو بختیاری ، مراسم عروسی در قوم بختیاری ، هفت‏لنگ و چهارلنگ ،

آمار و اطلاعات

بازدید امروز :5
بازدید دیروز :26
کل بازدید :34631
تعداد کل یاداشته ها : 21
103/2/7
7:42 ص

مشخصات مدیروبلاگ

farshid[311]

خبر مایه

بایگانی وبلاگ

خرداد 93[16]

لوگوی دوستان

پیوند دوستان

عناوین یادداشتهای وبلاگ

تاریخ سازان تاریخ سازان تاریخ سازان ابوالفتحخان بختیاری عناوین یادداشتها[21]

محل استقرار و قلمرو بختیاری‏ها

farshid

محل استقرار و قلمرو بختیاری‏ها

دیدگاه‏ها و نظریات ارائه شده درباره قلمرو بختیاری‏ها دارای سمت و سویی نسبتا مشابه هستند و تعیین سرحدات بختیاری کار ساده‏ای نیست.

خانم الیزابت مکبن رز⁹ که در هنگام اقامت در میان بختیاری‏ها به بی‏بی‏گل افروزمعروف شده بود، در این خصوص می‏نویسد:

بسیار مشکل است که بتوان سرحدات بختیاری را به وضوح مشخص کرد؛ چرا که حدود و ثغور منطقه بختیاری به طور دائم در حال تغییر است و بستگی به قدرت و نفوذ خوانینی دارد که در آن منطقه حکومت می‏کنند. قلمرو بختیاری شامل مناطق کوهستانی است که بین سرزمین لرستان فعلی و کرانه‏های خلیج فارس قرار گرفته است و حدود 25000 مایل مربع وسعت دارد. سرزمین بختیاری از شمال به لرستان، از غرب به خوزستان و خلیج فارس، از شرق به اصفهان، و از جنوب به کهگیلویه محدود است.¹⁰

قلمرو بختیاری را محدوده‏ای گفته‏اند که در درجات 31 تا 32 درجه شمالی و 41 تا 51 درجه شرقی بین رودخانه‏های کارون و دز و فلات مرکزی ایران واقع شده است.¹¹ در بین نویسندگان، گارثویت شرح دقیق‏تری از محدوده جغرافیایی محل استقرار بختیاری‏ها ارائه می‏دهد. او می‏نویسد:

قلمرو بختیاری تقریبا بیست هزار مایل مربع وسعت دارد که دوازده هزار مایل آن [هرمایل برابر با 1852 متر] (شصت درصد) را مناطق کوهستانی تشکیل می‏دهد. در درون این ارتفاعات سه رودخانه مهم جریان دارد: زاینده رود که به طرف شرق یعنی اصفهان سرازیر می‏گردد. کارون و دز نیز به سمت جنوب در حرکتند و پس از الحاق به یکدیگر به خلیج فارس می‏ریزند. قلمرو بختیاری به سه بخش تقسیم می‏شود: الف) کناره‏ها و حواشی که باریک است. ب) تپه‏ماهورها که به 1000 تا 1500 پا ارتفاع از سطح دریا می‏رسد و محل استقرار ایل در گرمسیر (قشلاق) یا قلمرو ده‏نشینان یا به عبارت دیگر یکجانشینان بختیاری است که در زمین‏های خود به کشت و کار اشتغال دارند. ج) کوهستان‏های بختیاری که در سه رشته از شمال غربی به جنوب غربی امتداد دارند... در درون این کوهستان‏ها، ییلاق یا سردسیر بختیاری قرار دارد.¹²

حافظ عیدیوندی درباره محدوده سکونت بختیاری‏ها می‏نویسد:

ایل بختیاری مناطق تحت نفوذ خود را به دو منطقه ییلاق و قشلاق تقسیم می‏کردند. منطقه قشلاق محل سکونت زمستانی آنها و دام‏هایشان بود و ییلاق، منطقه تابستانی آنها بوده است. این مناطق به ترتیب قشلاق، خوزستان و ییلاق، چهارمحال و بختیاری بوده است.¹³

با توجه به مطالب فوق، اکنون می‏توانیم علت دخالت بختیاری‏ها را در مسئله نفت بهتر درک کنیم و بدانیم که بخش‏هایی از خوزستان در دوره‏های اخیر، جزئی از قلمرو قشلاقی بختیاری‏ها بوده است. به همین دلیل هنگامی که نفت در منطقه ماماتین مسجدسلیمان کشف شد، خوانین بختیاری به عنوان مالکان این اراضی، خود را دارای حقوق مالکیت دانستند.

93/3/9::: 11:6 ص

اولین دیدگاه را شما بگذارید

قلمرو بختیاری ،

ریشه ایل بختیاری

farshid

درباره ریشه قومی و نژادی بختیاری‏ها چند نظریه وجود دارد که هر یک از آنها بر افسانه‏ها، روایات شفاهی، حدس و گمان‏ها و البته تحقیقات تاریخی و جامعه‏شناسی استوار شده‏اند. در اینجا به ذکر سه دیدگاه که بیشتر قابل اعتنا هستند، اشاره می‏شود:

دیدگاه اول، منشأ پیدایش بختیاری‏ها را در دوران ورود یونانیان به همراه اسکندر مقدونی و در پی فروپاشی قدرت هخامنشیان جست‏وجو می‏کند. طبق این نظریه، به دنبال تهاجم و لشکرکشی اسکندر مقدونی به قلمرو هخامنشیان و مرگ او و در نتیجه، پراکندگی سپاهیان اسکندر، گروهی از آنها اراضی محل سکونت فعلی بختیاری‏ها را به جهت خوبی آب و هوا برای اسکان انتخاب کردند و به مرور زمان در برخورد با مردمان و سکنه بومی ایران چنین بدانها گفته می‏شد که «شما در فتح ایران هنری نکردید، بلکه بخت یار شما بود» و از آن پس، بختیاری نام گرفتند. وجه اساسی طرح این نظریه، شباهت زیاد رقص بختیاری‏ها با رقص یونانیان عنوان شده است.¹

دیدگاه دوم، بختیاری‏ها را دارای ریشه ایرانی مربوط به دوران‏های قبل از اسلام می‏داند. علی‏قلی بختیاری معروف به سردار اسعد دوم، در کتاب خود موسوم به تاریخ بختیاری می‏نویسد:

بعد از تتبع از کتب تاریخ، این ایل جلیل نسبشان به ملوک بویه که ساسانی‏الاصلند، می‏رسد و سرسلسله ایشان، عزالدوله بختیار است؛ زیرا قبل از عزالدوله بختیار نامی در کتب نیست. ممکن است در قدرت و سلطنت آل‏بویه جماعتی از کسان ایشان که در ایران پراکنده شده‏اند، شعبه‏ای از ایشان به اسم بختیار معروف شده باشند.²

گارثویت ــ نویسنده آمریکایی ــ می‏نویسد:

دو تن از تاریخ‏نویسان بختیاری معتقدند که تشابه گویش‏های کردی و بختیاری و رابطه نزدیک آنها با زبان فارسی، مؤید آن است که بختیاری‏ها مدت‏های طولانی است که در این سرزمین سکنی گزیده‏اند. آن دو برای اثبات نظریه خود لباس بختیاری‏ها را با تنپوش مجسمه‏هایی که از دوران هخامنشی و ساسانی بر روی صخره‏ها کنده شده و به جای مانده است، مقایسه می‏کنند.³

دیدگاه سوم، که قوی‏ترین احتمال بوده و در ضمن، دارای قابلیت استناد و استدلال بیشتری نیز هست، از سوی کسانی ارائه شده که معتقدند بختیاری‏ها از منطقه شامات (سوریه کنونی) به ایران مهاجرت کرده‏اند. طبق این دیدگاه، کتاب شرفنامه بدلیسی اولین کتابی است که از بختیاری‏ها نام برده و درباره آنها چنین نوشته است:

طوایف کردی که با چهارصد خانوار، در قرن ششم هجری قمری به [ این] سرزمین بزرگ مهاجرت کردند، توسط یکی از رؤسای خود ــ ابوالحسن فَضلَوی ــ سلسله اتابکان فَضْلَویه را تشکیل دادند و برای عمران و آبادی سرزمین لر بزرگ، طوایف ساکن شامات را که به هزار اسب موسوم بودند، به سرزمین خود فراخواندند و متعاقب آن، طوایف بسیاری از جبل‏السماق سوریه به آنها پیوستند که نام یکی از این طوایف، بختیاری بوده است.

93/3/9::: 11:5 ص

اولین دیدگاه را شما بگذارید

ایل بختیاری ،

ایلخان ایل بختیاری

farshid

ایلخان ایل بختیاری

خان شاخه هفت‏لنگ‏ها: شامل (هفت طایفه) و چهارلنگ شامل (چهار طایفه)

کلانتر طایفه دورکی: حاصل اختلاط چند تیره

کدخدا تیره زراسوند: حاصل اختلاط چند تش

ریش سفید تش اولاد تشمال: مرکب از سه تا دوازده چادر

خانواده : شامل زن و شوهر و فرزندان و اقوام نزدیک

از واحدی به نام کربو که بزرگ‏تر از خانواده هست نیز نام برده شده است.²⁶

قدرت خان در ایل به طور عمده از دو جا سرچشمه می‏گرفت: اول، طوایف و عشایری که خان بر آنها سروری داشت. دوم، مقدار اراضی و زمین‏هایی که جزو املاک وی بود.²⁷ علاوه بر این، دستمایه یک خان برای پیشرفت، هویت خانوادگی او نیز بود؛ به طوری که بیشتر خوانینی که مادرانشان عنوان بی‏بی داشتند از پشتیبانی خانواده، تیره و سایر قدرت‏های محلی برخوردار بودند.²⁸ هرچه میزان تجربه، لیاقت و کفایت خان زیادتر و پشتیبانی طایفه و قبیله از او بیشتر بود، جایگاهش نیز والاتر و موقعیت او مستحکم‏تر می‏شد.

قدرت خوانین در ارتباط با دولت مرکزی در وضعیت ویژه‏ای قرار داشت؛ زیرا از یک سو هرگاه دولت مرکزی ضعیف بود و قدرت کنترل و نظارت نداشت، خوانین فرصت بیشتری داشتند تا حیطه قدرت و نفوذ خود را گسترش دهند و از سوی دیگر، میزان پشتیبانی و تأیید دولت مرکزی، به ویژه یک دولت مرکزی قوی از هر یک از خوانین، در تثبیت و اعمال قدرت آنها تأثیر می‏گذاشت. اگر دولت مرکزی از خانی پشتیبانی می‏کرد، او توانایی بیشتری برای اعمال قدرت و نفوذ پیدا می‏کرد. البته اگر میزان پیشکشی تقدیمی و اطاعت خان از دولت مرکزی بیشتر بود، پشتیبانی دولت مرکزی نیز افزایش می‏یافت.²⁹ گاهی اوقات نیز دولت مرکزی، خان حاکم را عزل و مقام او را به خان دیگر یا رقیب او واگذار می‏کرد.³⁰

خوانین برای بقا و استحکام قدرت و ازدیاد ثروت خود، غیر از پشتیبانی طوایف محدوده قلمروشان، به حمایت طوایف خارج از قلمرو بختیاری نیز احتیاج داشتند و برای کسب چنین حمایتی به وصلت و ایجاد پیوندهای سببی با طوایف همجوار خود می‏پرداختند. این امر، اهرم قدرتی برای خان بختیاری به شمار می‏رفت. پس از مشروطیت و فتح تهران خوانین تلاش کردند که به تدریج این‏گونه ازدواج‏ها را در سطح خانواده‏های متعدد در ایران گسترش دهند.³¹

بعضی طوایف ممکن بود به عللی پشتیبانی خود را از خان سلب کرده و حتی به اردوگاه خان رقیب وی بپیوندند و یا با خان دیگری اعلام همبستگی کنند.³² دلیل این اقدام این بود که خوانین برای پیشبرد اهداف خود به حمایت گروه‏ها، طوایف و اشخاص متکی بودند و هرچند قدرت خوانین، استبدادی و نامحدود به نظر می‏آمد، اما همین احتیاج به جلب و حفظ وفاداری و پشتیبانی طوایف و عشایر باعث ایجاد محدودیت در میزان تعدی، زورگویی و اخاذی خوانین می‏شد.³³

خوانین به طور عمده در بین افراد طایف و ایل وظایف اجرایی را بر عهده داشتند. محدوده اختیارات و وظایفی که برای یک خان به ویژه در مقام ایلخانی ذکر شده، عبارتند از:

1. جمع‏آوری مالیات

2. رفع اختلاف و مشکلات محلی در ارتباط با زمین، مراتع و ...

3. ایجاد هماهنگی در کوچ

4. واگذاری چراگاه‏ها و تعیین محدوده استفاده از مراتع

5. جلوگیری از شیوع و گسترش اختلافات داخلی و پرهیز از آن

6. جلوگیری از تجاوز به مراتع دیگر

7. کاهش تنش و درگیری با اجتماعات ایلی دیگر

8. جمع‏آوری نیروی نظامی و دفاع از محدوده قلمرو خود یا فراهم کردن نیروی نظامی برای مقاصد تعیین شده از سوی دولت مرکزی

9. مجازات مجرمان و متخلفان

علاوه بر اختیارات فوق، انتصاب کلانتر و کدخدا، تشویق طوایف با واگذاری مراتع و پس گرفتن آن به عنوان مجازات، صدور اجازه برای خرید و فروش اراضی، از جمله اختیارات خان ذکر شده است.³⁴ وظایف خان را در غیاب او ممکن بود همسرش که عنوان بی‏بی داشت، انجام دهد.

93/3/9::: 11:4 ص

نظر()

تاریخ بختیاری

farshid

در 1137ق/1724م شخصی به نام صفی میرزای ثانی وابسته به طایف? کرانی خلیل‌آباد بختیاری (ناحیه‌ای در اطراف الیگودرز) خود را فرزند شاه سلطان حسین خواند و به یاری سران ایلها و عشایر محال شوشتر و کوهگیلویه به فرمانروایی پرداخت، اما شاه طهماسب نامه‌ای در تکذیب ادعای او فرستاد . از این‌رو، سران بختیاری صفی میرزا را به زندان انداختند، اما مردم به سبب ناخشنودی از ابوالفتح خان (حاکم شوشتر)، و به هواخواهی صفی میرزا سر به شورش برداشتند و در نتیجه صفی میرزا آزاد شد و با هواخواهانش به کوههای بختیاری پناه برد و سرانجام در محرم 1140ق/اوت 1727م در دهدشت (از دهستان بویر احمدی سردسیر بخش کوهگیلوی? شهرستان بهبهان) به فرمان طهماسب قلی‌خان (نادرشاه) کشته شد. طی 2 سال قدرت صفی میرزا، حکومت شوشتر با شیخ فارِس آل کثیر بود و اسفندیار بیک کارگزاری او را به عهده داشت (جزایری، 90-92). نادر به پاداش دستیاری کلبعلی خان پسر مهر علیخان در کشتن صفی میرزا، فرمان حکومت شوشتر را به نام او نوشت، اما اقتدار آل کثیر از آشکار شدن این فرمان جلوگیری کرد و تا 1142ق/1729م که نادرشاه به خوزستان آمد، اسفندیار بیک همچنان به کارگزاری شیخ فارِس به شوشتر فرمان می‌راند (جزایری، 112؛ کسروی، 100). بدین‌سان، آل کثیر در منطق? میاناب و شهرهای دزفول و شوشتر از اقتداری برخوردار شد که تنها پس از بالا گرفتن کار شیخ خَزعَل (1279-1355ق/1862-1936م) آن را از دست داد.

93/3/8::: 6:41 ع

نظر()

تاریخ بختیاری ،

افراد مشهور بختیاری

farshid

حسینقلی خان ایلخانی رئیس ایل بختیاری.
امامقلی خان حاجی ایلخانی رئیس ایل بختیاری.
لطفعلی خان امیر مفخم رئیس ایل بختیاری.
نجف قلی خان صمصام السلطنه از رهبران انقلاب مشروطه ایران که دو دوره نخست وزیر دولت مشروطه ایران شد .
علیقلی خان سردار اسعد بختیاری از رهبران اصلی انقلاب مشروطه ایران.
شاپور بختیار . فرزند سردارفاتح و نوه‌ی نجف قلی صمصام‌السلطنه از رهبران جبهه ملی ایران و بنیان گزار نهضت مقاومت ملی ایران ، آخرین نخست وزیر رژیم سلطنتی و یکی از بزرگترین مخالف جمهوری اسلامی ایران.
ثریا اسفندیاری شهبانوی پیشین ایران ، نوه‌ی حسینقلی خان ایلخانی و دختر خلیل خان اسفندیاری بختیاری.
سپهبد تیمور بختیار فرماندار نظامی تهران ، معاون نخست وزیر و بنیان گزار سازمان اطلاعات و امنیت ایران ( ساواک )
شاهزاده فرمانفرما حسام السلطنه - حاکم بروجرد و کرمانشاهان بود.
رحیم ممبینی معاون سازمان برنامه و بودجه کشور
علیمردان خان
داراب افسر
ابوالقاسم بختیار
سردار ظفر بختیاری
بی‌بی مریم دختر حسینقلی خان ایلخانی ، خواهر نجفقلی خان صمصام السلطنه و مادر علی مردان خان.
علیداد خان بختیاری
علیمراد خان بختیاری
امیررضا امیربختیار
ژاله فراهانی
اسد خان بختیاری مشهور به اسد خان شیر کُش
دکتر حیات ممبینی رییس سابق دانشگاه علوم پزشکی خوزستان در دولت اصلاحات
((دکتر صفدر حسینی))وزیر کار واقتصاد در دولت خاتمی

93/3/7::: 6:15 ع

نظر()

افراد مشهور بختیاری ،

< 1 2 3 4 5 >