محل استقرار و قلمرو بختیاریها
دیدگاهها و نظریات ارائه شده درباره قلمرو بختیاریها دارای سمت و سویی نسبتا مشابه هستند و تعیین سرحدات بختیاری کار سادهای نیست.
خانم الیزابت مکبن رز9 که در هنگام اقامت در میان بختیاریها به بیبیگل افروزمعروف شده بود، در این خصوص مینویسد:
بسیار مشکل است که بتوان سرحدات بختیاری را به وضوح مشخص کرد؛ چرا که حدود و ثغور منطقه بختیاری به طور دائم در حال تغییر است و بستگی به قدرت و نفوذ خوانینی دارد که در آن منطقه حکومت میکنند. قلمرو بختیاری شامل مناطق کوهستانی است که بین سرزمین لرستان فعلی و کرانههای خلیج فارس قرار گرفته است و حدود 25000 مایل مربع وسعت دارد. سرزمین بختیاری از شمال به لرستان، از غرب به خوزستان و خلیج فارس، از شرق به اصفهان، و از جنوب به کهگیلویه محدود است. 10
قلمرو بختیاری را محدودهای گفتهاند که در درجات 31 تا 32 درجه شمالی و 41 تا 51 درجه شرقی بین رودخانههای کارون و دز و فلات مرکزی ایران واقع شده است. 11 در بین نویسندگان، گارثویت شرح دقیقتری از محدوده جغرافیایی محل استقرار بختیاریها ارائه میدهد. او مینویسد:
قلمرو بختیاری تقریبا بیست هزار مایل مربع وسعت دارد که دوازده هزار مایل آن [هرمایل برابر با 1852 متر] (شصت درصد) را مناطق کوهستانی تشکیل میدهد. در درون این ارتفاعات سه رودخانه مهم جریان دارد: زاینده رود که به طرف شرق یعنی اصفهان سرازیر میگردد. کارون و دز نیز به سمت جنوب در حرکتند و پس از الحاق به یکدیگر به خلیج فارس میریزند. قلمرو بختیاری به سه بخش تقسیم میشود: الف) کنارهها و حواشی که باریک است. ب) تپهماهورها که به 1000 تا 1500 پا ارتفاع از سطح دریا میرسد و محل استقرار ایل در گرمسیر (قشلاق) یا قلمرو دهنشینان یا به عبارت دیگر یکجانشینان بختیاری است که در زمینهای خود به کشت و کار اشتغال دارند. ج) کوهستانهای بختیاری که در سه رشته از شمال غربی به جنوب غربی امتداد دارند... در درون این کوهستانها، ییلاق یا سردسیر بختیاری قرار دارد. 12
حافظ عیدیوندی درباره محدوده سکونت بختیاریها مینویسد:
ایل بختیاری مناطق تحت نفوذ خود را به دو منطقه ییلاق و قشلاق تقسیم میکردند. منطقه قشلاق محل سکونت زمستانی آنها و دامهایشان بود و ییلاق، منطقه تابستانی آنها بوده است. این مناطق به ترتیب قشلاق، خوزستان و ییلاق، چهارمحال و بختیاری بوده است. 13
با توجه به مطالب فوق، اکنون میتوانیم علت دخالت بختیاریها را در مسئله نفت بهتر درک کنیم و بدانیم که بخشهایی از خوزستان در دورههای اخیر، جزئی از قلمرو قشلاقی بختیاریها بوده است. به همین دلیل هنگامی که نفت در منطقه ماماتین مسجدسلیمان کشف شد، خوانین بختیاری به عنوان مالکان این اراضی، خود را دارای حقوق مالکیت دانستند.
