ریشه انشعاب بختیاریها به هفتلنگ و چهارلنگ
حال که منشأ پیدایش بختیاریها مورد بحث قرار گرفت، به دلیل اهمیت تقسیم ایل بختیاری به دو شعبه چهارلنگ و هفتلنگ و تأثیر این انشعاب در سرنوشت ایل بختیاری و ارتباط آن با چگونگی تقسیم منابع مالی ناشی از نفت، درباره آن به اختصار توضیح داده میشود.
منشأ انشعاب بختیاریها به هفتلنگ و چهارلنگ به درستی روشن و مشخص نیست، ولی ریشه این انشعاب را مربوط به دوره صفویه و سلطنت شاهعباس اول میدانند.5 علاوه بر وجود ابهام در شناسایی دلایل این انشعاب، مبدأ زمانی جدایی دو شاخه هفتلنگ و چهارلنگ از یکدیگر نیز به روشنی معلوم نشده است. اما نظریهای که مورد تأیید بیشتر نویسندگان بوده و مبنای منطقی این انشعاب نیز به حساب میآید، پیدایش و جدایی شاخههای چهارلنگ و هفتلنگ را بر اساس تقسیم مقدار مالیات و اختلاف در آن میداند. 6
بنابراین، هفتلنگ و چهارلنگ اصطلاحی مالیاتی است و بر پایه مقررات مالیاتی دوره صفویه ایجاد شده است؛ زیرا در آن دوران، لِنگ یا نصف جفت از اصطلاحات مالیاتی بوده و سهم ایل بختیاری سه سرمادیان، مساوی با دوازده دست و پا میشده که معنی دوازده لِنگ داشته است.
این دوازده لنگ مالیات، به همین دو بخش اصلی ایل تقسیم شده و برای بخش بزرگتر ایل، هفتلنگ و برای بخش کوچکتر ایل، چهارلنگ و برای ایلات متفرقه یک لنگ معمول شده که از آن زمان به بعد، این ترتیب و اسم آن باقی مانده است. 7 سردار اسعد در این زمینه مینویسد:
از آنجا که بنیچه مالیات ایلات از حیوانات است. مثلاً بختیاری از مادیان، قشقایی از گوسفند، شاهسون از شتر و...، در یک عهدی که مالیات به بختیاری میبستند، بنیچه سرمادیان به بختیاری بسته شد که هفت پا [ لنگ] قسمت هفتلنگ و چهارپا [ لنگ] قسمت چهارلنگ و یک پا تخفیف داده شد و یا جمعِ تفرقه شده.... 8
بنابراین، این انشعاب که در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایل بختیاری تأثیر بسیاری داشته است، به دوران صفویه باز میگردد.
